Przyczyny: Zerwanie ścięgien rotatorów może wystąpić w każdym wieku, spowodowane silnym urazem lub wielokrotnymi mikrourazami związanymi z aktywnościami takimi jak podnoszenie ciężarów, próby chwytania ciężkich przedmiotów czy upadki na wyprostowaną kończynę. To zjawisko ma także związek z naturalnym procesem osłabiania wókien tworzących ścięgno. Szacuje się, że ponad 30% osób powyżej 65. roku życia może mieć uszkodzone ścięgna, często pozostając bezobjawowymi. To fascynujące odkrycie.
Objawy: Częściowe lub całkowite uszkodzenie ścięgien stożka rotatorów prowadzi nie tylko do osłabienia siły odwodzenia, lecz także rotacji ramienia. Charakterystycznym objawem jest ból barku, utrudniający sen i nasilający się podczas aktywności fizycznej. Często dochodzi do bolesnego „trzeszczenia” podczas ruchu stawem.
Leczenie: Leczenie uszkodzonego ścięgna stożka rotatorów zależy od wieku pacjenta, aktywności, stopnia uszkodzenia (częściowe lub całkowite ścięgna) oraz rodzaju uszkodzenia (urazowe/przewlekłe). W przypadku uszkodzeń przewlekłych i częściowych skutecznie stosuje się leczenie zachowawcze. Operacyjne leczenie uszkodzeń ścięgien stożka rotatorów jest zalecane w przypadku nagłych urazów i braku efektów po leczeniu zachowawczym. Operacje przeprowadza się techniką artroskopową, usuwając zmienioną, zapalnie uszkodzoną tkankę i przywracając ścięgno do anatomicznego miejsca przyczepu za pomocą specjalnych implantów. Powrót do pełnej funkcji uszkodzonego ścięgna stożka rotatorów jest długotrwały i wymaga zaangażowania pacjenta w ćwiczenia rehabilitacyjne.
Rehabilitacja/Fizjoterapia: Proces rehabilitacji przebiega etapowo, z uwzględnieniem indywidualnych cech pacjenta, systematyczności wykonywanych ćwiczeń oraz predyspozycji ruchowych i rodzaju uprawianego sportu przed kontuzją. Kluczowe jest zaakceptowanie urazu i tymczasowe ograniczenie sprawności, zarówno z perspektywy pacjenta, jak i terapeuty. Ważne jest wyjaśnienie pacjentowi, co można osiągnąć i co jest poza zasięgiem w trakcie procesu rehabilitacji.
Faza pooperacyjna:
FAZA I (1-4 TYG.)
• Fizjoterapia raz w tygodniu, ćwiczenia sześć razy w tygodniu.
• Przed każdym treningiem 10-minutowa rozgrzewka (rower, szybki spacer).
• Wykonanie każdego ćwiczenia minimum 3×10 powtórzeń lub do momentu zmęczenia (dla ćwiczeń izometrycznych napięcie mięśnia utrzymać przez 10 sekund).
Cele:
• Ochrona integralności reparacji.
• Stopniowe zwiększanie pasywnego zakresu ruchu.
• Zapobieganie zanikom mięśni.
• Nauka prawidłowego oddychania.
• Nauka prawidłowego aktywowania mięśni stabilizujących stawki.
• Powrót do codziennych czynności z modyfikacjami.
Uwagi:
• Noszenie ramienia w temblaku lub zalecanej ortezie.
• Utrzymywać rany pooperacyjne czyste i suche.
• Unikać pasywnej rotacji zewnętrznej i odwiedzenia.
• Unikać podnoszenia przedmiotów.
• Nie zakładać ręki za plecy.
• Unikać gwałtownych ruchów i nadmiernego rozciągania.
• Chłodzenie barku/krioterapia.
Ćwiczenia:
• Terapia manualna mająca na celu minimalizację obrzęków i uruchomienie połączeń stawowych w obrębie kompleksu stawu barkowego (topatki, obojczyków, mostka, żeber).
• Terapia manualna w obrębie kręgosłupa szyjnego i piersiowego.
Kryteria przejścia do Fazy II:
• Pasywny zakres zgięcia 125 stopni.
• Pasywna rotacja zewnętrzna do ok. 45 stopni.
• Pasywne odwiedzenie 90 stopni.
Ochrona/Aktywny Ruch:
FAZA II (4-6 TYG.)
• Fizjoterapia raz w tygodniu, ćwiczenia sześć razy w tygodniu.
• Przed każdym treningiem 10-minutowa rozgrzewka (rower, szybki spacer).
• Wykonanie każdego ćwiczenia minimum 3×10 powtórzeń lub do momentu zmęczenia (dla ćwiczeń izometrycznych napięcie mięśnia utrzymać przez 10 sekund). Cele rehabilitacji:
• Stopniowe przywracanie pełnego zakresu ruchu
• Terapia przeciwbólowa i przeciwobrzękowa.
• Zwiększenie wytrzymałości i siły mięśniowej.
• Stopniowy powrót do wykonywania czynności dnia codziennego.
Uwagi:
• Możliwe odstawienie zaopatrzenia ortopedycznego.
• Unikać dźwigania.
• Unikać podporów i podciągania się na rękach.
• Unikać gwałtownych ruchów i szarpania.
• Nie wykorzystywać aktywnego zakresu ruchu powyżej 90 stopni zgięcia i odwiedzenia.
• Chłodzenie barku/krioterapia.
Ćwiczenia:
• Terapia manualna mająca na celu minimalizację obrzęków i uruchomienie połączeń stawowych w obrębie kompleksu stawu barkowego (topatki, obojczyków, mostka, żeber).
• Terapia manualna w obrębie kręgosłupa szyjnego i piersiowego.
• Mobilizacja blizn.
• Terapia manualna tkanek miękkich.
Kryteria przejścia do Fazy III:
• Pełny pasywny zakres ruchu.
• Odpowiednie napięcie mięśni.
Wczesne wzmacnianie: FAZA III (6-12 TYG.)
• Fizjoterapia raz w tygodniu, ćwiczenia sześć razy w tygodniu.
• Przed każdym treningiem 10-minutowa rozgrzewka (rower, szybki spacer).
• Każde z ćwiczeń minimum 3×20 powtórzeń lub do momentu zmęczenia (dla ćwiczeń izometrycznych napięcie mięśnia utrzymać przez 10 sekund).
Cele rehabilitacji:
• Utrzymanie pełnego pasywnego zakresu ruchu.
• Przywracanie pełnego bezbolesnego aktywnego zakresu ruchu.
• Stopniowe przywracanie siły i wytrzymałości ramienia.
• Stopniowy powrót do aktywności funkcjonalnej.
• Początek wybranych aktywności związanych z uprawianym sportem.
Uwagi:
• Unikać gwałtownych ruchów.
• Nie ćwiczyć z maksymalnym obciążeniem.
• Unikać czynności w końcowych zakresach ruchu.Ćwiczenia:
• Terapia manualna mająca na celu minimalizację obrzęków i uruchomienie połączeń stawowych w obrębie kompleksu stawu barkowego (topatki, obojczyków, mostka, żeber).
• Terapia manualna w obrębie kręgosłupa szyjnego i piersiowego.
• Mobilizacja blizn.
• Terapia manualna tkanek miękkich.
Kryteria przejścia do Fazy IV:
• Tolerancja progresji nisko zakresowych aktywności.
• Widoczna poprawa siły i dynamiki ramienia.
• Przywrócenie dynamicznej stabilności.
• Widoczny wzrost siły i stabilności dynamicznej potrzebny do przejścia na aktywności w wyższym zakresie ruchu.
Zaawansowane wzmacnianie: FAZA IV (12 TYG. – 6 MIESIĘCY)
• Fizjoterapia raz w tygodniu, ćwiczenia sześć razy w tygodniu.
• Przed każdym treningiem 10-minutowa rozgrzewka (rower, szybki spacer).
• Każde z ćwiczeń minimum 3×30 powtórzeń lub do momentu zmęczenia (dla ćwiczeń izometrycznych napięcie mięśnia utrzymać przez 10 sekund).
Cele rehabilitacji:
• Utrzymanie pełnego bezbolesnego zakresu ruchu.
• Zwiększenie siły i wytrzymałości.
• Stopniowy powrót do pełnej aktywności funkcjonalnej.
• Powrót do aktywnego sportu.
Uwagi:
• Kontrola dolegliwości podczas sportu; w przypadku pojawienia się bólu, zmniejszyć intensywność.
Ćwiczenia:
• Rower, bieganie, basen.
• Kontynuacja i progres ćwiczeń stabilizacyjnych.
• Ćwiczenia w podporze na niestabilnym podłożu.
• Zaawansowane ćwiczenia wzmacniające adekwatne do uprawianego sportu.
• Trening rzutowy. Kryterium zakończenia rehabilitacji:
• Pełna bezbolesna aktywność funkcjonalna i sportowa.
Marcin Jeruzalski
Taki tok postępowania możesz poznać na szkoleniu prowadzonym przez Marcina: Fizjoterapia i rehabilitacja w ortopedii – ZOBACZ PROGRAM SZKOLENIA