Wstęp.
Studiując kierunki medyczne uczymy się wielu bardzo wartościowych rzeczy. Pochłaniamy wiedzę z różnych działów medycyny jak ortopedia, neurologia, interna, endokrynologia etc. Zdecydowaną większość pozyskanej wiedzy musimy przepracować w gabinecie. Potrzebujemy czasu, aby poukładać wszystko w całość, a niektórych rzeczy po prostu doświadczyć dzięki bezpośredniej pracy z pacjentami. Taką właśnie umiejętnością jest ocena czucia końcowego w trakcie badania ruchomości stawów naszych pacjentów.
Ruchomość stawu.
W ludzkim organizmie wyróżniamy wiele różnej budowy stawów. Znajdziemy staw kulisty o bardzo dużej ruchomości jak staw ramienny, ale również te mniej ruchome np. staw zawiasowy występujący w stawie skokowo – goleniowym. Na funkcjonowanie każdego z nich ma wpływ wszystko co go otacza np. układ kostny, mięśniowy, powięziowy, naczyniowy, nerwowy etc. Mając na uwadze zależności w budowie ludzkiego organizmu, musimy pamiętać również o innych strukturach odpowiadających za „działanie” sąsiadujących stawów. Przykładem może być staw biodrowy, który może ulegać dysfunkcji bez sprawnego stawu kolanowego czy odcinka lędźwiowego kręgosłupa. To wszystko stanowi jedną spójną całość.
Wrażliwość w trakcie sprawdzania ruchomości stawów.
Mając świadomość, iż tak wiele struktur występuje w rejonie każdego stawu oraz tyle rzeczy wpływa na odpowiednie jego funkcjonowanie, musimy być szczególnie wyczuleni sprawdzając ich ruchomość. Współpracując z pacjentami z przeróżnymi dysfunkcjami organizmu, zauważymy wiele różnic w jakości ich tkanek czy ruchomości stawów. Dzięki takiemu doświadczeniu oraz świadomości budowy stawów, możemy ocenić tzw. czucie końcowe w trakcie ich badania, klasyfikując je z ewentualnymi możliwymi patologiami.
Ocena czucia końcowego w badanym stawie.
Poprzez czucie końcowe stawu, możemy rozumieć wrażenia jakie dają nam tkanki w końcowym zakresie ruchu badanego stawu. Studiując wiedzę medyczną spotkamy się z różnymi opisami czucia końcowego. Każdy z autorów może mieć inne doświadczenia kliniczne, a sama ocena często subiektywna. Tutaj pojawia się najważniejszy aspekt naszej pracy. Aby zauważać pewne zmiany, musimy je najpierw doświadczyć oraz starać się uporządkować w głowie z naszą aktualną wiedzą. W trakcie diagnostyki często pojawi się wrażenie dotyku drewna, gąbki czy metalu. Jeszcze kiedy indziej poczujemy ciepły lub mokry staw. Pozwól, iż właśnie teraz podzielę się swoim doświadczeniem oceny jakości ruchów występujących w trakcie badania stawów.
- Opór prawidłowy: stopniowo zwiększające się napięcie w miarę wybierania luzu tkankowego.
- Opór twardy, nagły opór bez elementu elastyczności: zmiany kostne – zmiany zwyrodnieniowe, osteofity, anomalie stawów etc.
- Opór twardy, narastający z elementem elastyczności: zwłóknienia, zmiany torebki stawowej, więzadła.
- Wrażenie szarpięcia: nadmiernie napięty układ mięśniowy.
- Opór elastyczny: sprężynujący – związane z obrzękiem, zastojami w stawie, torebką stawową etc.
- Wrażenia luzu stawowego z nadmierną ruchomością: hipermobilność, uszkodzenia więzadeł.
- Spastyczne: nagłe zatrzymanie – napięcie odruchowe po urazach, zaburzenia CUN etc.
Podsumowanie
Badając swoich pacjentów staraj się zauważać jak najwięcej szczegółów. Zwracaj uwagę na ich jakość skóry, elastyczność układu mięśniowego, sposób poruszania się, formę prowadzenia rozmowy czy jakość poruszania się ich stawów. Jeśli nie będziemy o tym myśleć w trakcie badania pacjentów, zwyczajnie nie będziemy mieć punktów porównawczych do oceny wspomnianych jakości. Nasz zawód jest wspaniałym kierunkiem, jednak wymagającym ciągłej pracy głównie nad samym sobą. Trzymam kciuki za jakość Twojej pracy oraz budowanie doświadczeń w trakcie badania swoich pacjentów.
Łukasz Skibiński D.O.
Instruktor szkoleń MTG oraz Diagnostyka różnicowa z wnioskowaniem klinicznym.