Temat tendinopatii w medycynie nie jest niczym nowym, a liczba badań naukowych pozwala uznać go za stosunkowo dobrze opisany. Okazuje się jednak, iż powięź – która jako rodzaj tkanki łącznej zyskuje ostatnimi czasy coraz większą popularność w wielu gronach medycznych – może zmienić ten stan rzeczy, rzucając zupełnie nowe światło na zrozumienie patofizjologicznego mechanizmu powstawania tendinopatii. Istnieją bowiem przesłanki [1], wskazujące na udział zapaleń powięzi w jednostkach chorobowych o podłożu ścięgnisto-mięśniowym. Przykładem jest zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy. Analiza histologiczna fragmentu rozcięgna wykazała obecność stanu zapalnego oraz licznych proteoglikanów w tkance powięziowej, którym towarzyszył obrzęk tkanki oraz powstające znaczne zgrubienia włókien kolagenu.
Model powstawania i przebiegu tendinopatii zaproponowany przez Cooka i Purdama [2] opisuje tendinopatię jako reaktywną zmianę w obrębie ścięgna, która odbywa się bez towarzyszącego stanu zapalnego tkanki. Aspekt, nad którym warto się zastanowić, to anatomiczna korelacja powięzi ze ścięgnami i możliwy jej udział w fazie progenitorowej procesu prowadzącego finalnie do tendinopatii.
Coraz więcej prac badawczych zwraca uwagę na istnienie pochewki ścięgnistej, która otacza i pokrywa ścięgno Achillesa. Na podstawie sekcji zwłok przeprowadzanych na Uniwersytecie w Melbourne udało się ustalić, iż pochewka ta jest w gruncie rzeczy fragmentem tylnej powięzi kończyny dolnej. Odkrycie to potwierdzono w obrazie histologicznym, który wykazał podobieństwo grubości, gęstości oraz rodzaju włókien kolagenowych tworzących pochewkę ścięgnistą do tych występujących w powięzi mięśnia brzuchatego łydki oraz w przegrodach międzymięśniowych mięśni strzałkowych (ang. peroneal comparments, tłum. autora). Za pomocą iniekcji do ścięgna Achillesa pod obrazem ultrasonograficznym wstrzyknięto silikon ujawniający „przestrzeń podpochewkową”. Pobrany wycinek potwierdził podpowięziowy charakter tkanki.
Odkrycia te pozwalają przypuszczać, iż prekursorem dla bóli o charakterze tendionaptii jest stan zapalny toczący się w obrębie powięzi. Na przykładzie rozlanego zapalenia powięzi z eozynofilią [3] można stwierdzć, że zgrubienia i zwłóknienia powięzi w przebiegu choroby wskazują na toczący się tam stan zapalny, który może być pierwotny do adhezji ścięgna Achillesa do pochewki ścięgnistej, która to dopiero w późniejszym czasie przyczynia się do powstania tendinopatii na skutek nieprawidłowego ślizgu i pracy ścięgna.
Istnieją przesłanki [4] wskazujące na to, iż sam proces zapalny oraz tendinopatia nie mają charakteru degeneracyjnego, co teoretycznie daje szanse na skuteczne i trwałe w skutkach leczenie. Natomiast to, czego możemy być niemal pewni to fakt, iż precyzyjna anatomia, ze szczególnym uwzględnieniem anatomii powięzi, ma szansę okazać się kluczem otwierającym drzwi do zupełnie nowych, skuteczniejszych metod leczenia i wdrażania terapii.
Autor: Krzysztof Skibiński
Źródło:
Franklyn-Miller A., Falvey E, McCrory P. Fasciitis first before tendinopathy: does the anatomy hold the key? Brit J Sport Med 2009; 43 (12)